De nagelbijtend spannende documentaire Citizenfour van Laura Poitras laat zien hoe Edward Snowden zijn onthullingen over Amerikaanse geheime diensten wereldkundig wist te maken. Welk effect hebben zijn onthullingen gehad op de privacy van burgers wereldwijd?
Het is zondagavond, eind oktober. Amsterdam is dit weekeinde op uitnodiging van de Universiteit van Amsterdam het centrum voor zo’n 300 beleidsmakers, wetenschappers en juristen die zich bezighouden met privacy en veiligheid. Dat gebeurt in alle openheid, zonder camera’s en extra beveiliging. Laptops en mobiele telefoons bij de hand. Naast het podium hangt een markante poster met de sponsors van deze conferentie: Facebook, Google, Ziggo, Microsoft. Een kalende man met pretoogjes, een jaar of zeventig, neemt plaats op het podium en maakt er een grapje over. ‘Ach, ze weten alles al.’ Zijn naam: Edward William, alias Bill Binney, voormalig medewerker van de Amerikaanse inlichtingendienst NSA.
Meer dan dertig jaar was hij in dienst bij de NSA, dezelfde organisatie waar computerexpert Edward Snowden ook voor werkte. Binney is ook een klokkenluider en Snowden heeft hem meerdere malen genoemd als zijn lichtend voorbeeld. Sommigen noemen Binney zelfs ‘Snowden 1.0’. Want een jaar voor Snowden zijn documenten lekte, in 2013, maakte Binney al bekend dat de Amerikaanse inlichtingendienst op grote schaal telefoongesprekken aftapte van onschuldige burgers. En dat allemaal onder het mom van terrorismedreiging. Oftewel: om de veiligheid te bewaken mag je heel wat privacy schenden. Nog niet eerder maakte een zo hoog geplaatste medewerker zulke geheimen openbaar.
De inmiddels 32-jarige Snowden ging een stapje verder. Hij lekte ook daadwerkelijk de geheime documenten waaruit dat bleek. Want alle data worden door de nsa opgeslagen, ook als er geen enkele aanleiding voor is: iedereen wordt afgeluisterd en afgetapt, e-mails worden gelezen en bankzaken bekeken. Volgens Snowden handelt de nsa daarmee illegaal en ondemocratisch. In 2013 nodigde hij daarom journalisten uit, onder wie Glenn Greenwald van de Britse krant The Guardian en de Amerikaanse documentairemaakster Laura Poitras, om die karrenvracht aan geheime documenten aan de grote klok te hangen.
held
Poitras maakte er in 2014 de film Citizenfour over, vernoemd naar de codenaam waarmee Snowden het eerste contact met Poitras legde. Zij was op dat moment bezig met het laatste deel van een trilogie over Amerika na de aanslagen van 11 september 2001. De laatste film zou gaan over het misbruik door Amerikaanse veiligheidsdiensten, haar eerdere – kritische – films gingen over de Irakoorlog en het gevangenenkamp Guantánamo Bay.
Citizenfour is een registratie van het moment waarop de vier elkaar in het ultrageheim ontmoeten in een hotel in Hongkong en de eerste onthullingen door Snowden met hen worden gedeeld. Hoewel de uitkomst inmiddels bekend is, is haar minutieuze verslag van de gebeurtenissen in die hotelkamer nagelbijtend spannend.
Sinds de onthullingen van Snowden is Binney een geliefde gast in talkshows, nieuwsprogramma’s en conferenties als deze. Met verve verdedigt hij daarbij het handelen van de man die qua leeftijd zijn kleinzoon had kunnen zijn. ‘Snowden is een held. Hij heeft zijn vrije leven opgeofferd voor een grote publieke zaak, voor de hele wereld,’ zegt de oud NSA’er.
Tegelijkertijd vraagt Binney zich af wat het waard was. Nu. ‘De verhalen in de kranten en de documentaire hebben weinig doen veranderen. Het enige dat anders is, is dat ze bij de nsa opener en arroganter zijn over wat hun macht is. Ze liegen zelfs tegen het Congres, het kan ze niets schelen. Ze doen wat ze willen doen, ondanks dat een overheid hen regels oplegt. De inlichtingendiensten denken dat zij de baas zijn over de overheid, en de overheid heeft geen idee wat ze aan het doen zijn. De NSA manipuleert iedereen. De samenleving onder controle krijgen en houden, dat is het enige doel.’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten